Khám phá xôi Phú Thượng - Di sản văn hóa phi vật thể quốc gia nơi đất Hà thành

(Ảnh: Báo Kinh tế đô thị).

Nghề nấu xôi Phú Thượng có lịch sử lâu đời, được truyền từ đời này sang đời khác. Theo Phó Chủ tịch Hội làng nghề xôi Phú Thượng Nguyễn Thị Tuyến, nghề nấu xôi được ông tổ của đình Phú Thượng khai sinh, từ thời bắt đầu với tập quán gieo trồng lúa nước của người Việt.

Nét đặc trưng của xôi Phú Thượng

Để làm ra món xôi Phú Thượng trứ danh với hương vị thơm ngon, mềm dẻo, người dân nơi đây phải kỳ công và tỉ mỉ trong từng khâu từ chọn gạo, vo gạo đến đồ xôi. Bất kỳ công đoạn nào cũng cần được thực hiện cẩn thận, chỉ cần sơ sẩy hay làm ẩu một chút thì cả nồi xôi coi như hỏng.

Gạo nếp để đồ xôi Phú Thượng phải là loại gạo mới nhất, được xát gạo trước một ngày để đảm bảo độ dẻo thơm. Gạo được vo sạch, ngâm khoảng 3 tiếng, sau đó vo lại lần nữa cho đến khi nước trong.

Xôi Phú Thượng được đồ từ tối hôm trước khi bán. Khi xôi chín, người ta sẽ dỡ ra rổ, đảo đều để xôi thoát hơi. Đến khoảng 3 giờ sáng hôm sau, xôi được đồ lại một lần nữa. Nhờ được đồ qua hai lửa, xôi Phú Thượng có thể giữ được độ dẻo thơm dù để qua ngày, khác biệt hoàn toàn so với các loại xôi khác thường bị cứng sau khi nguội.

​​

Để nấu xôi ngon, người dân Phú Thượng phải trải qua nhiều công đoạn cầu kỳ (Ảnh: Trần Thanh Giang).

Mỗi khâu trong quy trình nấu xôi Phú Thượng đều đòi hỏi sự tỉ mỉ và kỹ lưỡng. Chỉ cần một chút sơ suất, ví dụ như vo gạo không sạch, ngâm gạo quá lâu hoặc đồ xôi không đúng lửa, thì món xôi sẽ không đạt được hương vị thơm ngon đặc trưng.

Xôi Phú Thượng có nhiều loại khác nhau như: xôi gấc, xôi đỗ xanh, xôi xéo, xôi chè,… Mỗi loại xôi đều có hương vị đặc trưng riêng. 

(Ảnh: Tư liệu/Báo ảnh Việt Nam).

(Ảnh: Báo Lao động).

Thức quà mang trong mình giá trị văn hoá của nền lúa nước

Xôi Phú Thượng không chỉ là một món ăn ngon mà còn là một biểu tượng văn hóa của làng Phú Thượng. Món xôi gắn liền với lịch sử lâu đời của làng, thể hiện sự tinh tế trong cách chế biến và nét đẹp văn hóa ẩm thực của người Hà Nội.

Đầu năm 2024, xôi Phú Thượng được công nhận là Di sản văn hóa phi vật thể quốc gia. Đây là sự ghi nhận cho giá trị văn hóa độc đáo và tầm quan trọng của món xôi trong đời sống tinh thần của người dân địa phương.

​​

(Ảnh: Báo Hànộimới).

Xôi Phú Thượng thường được sử dụng trong các dịp lễ Tết, cúng giỗ tổ tiên hoặc trong các sự kiện quan trọng của làng. Nghề nấu xôi cũng đã góp phần tạo nên bản sắc riêng cho làng và mang lại nguồn thu nhập ổn định cho người dân địa phương.